Bir Artistik Buz Pateni yarismasi, iki günde yapilan iki bölümden olusur. Yarismacilar, birinci gün Kisa Program, Zorunlu Program ya da Orijinal Program adi verilen programlarini, ikinci günde de, Uzun Program ya da Serbest Program denilen programlarini sunarlar. Kisa Program’da, yarismacilar, jump, spin (dönüs) ve adim dizilerinden olusan 8 zorunlu elemani sunmak zorundadirlar.

Hakemler, yarismacinin yapamadigi elemanlardan not kirarlar. Patencinin, yapamadigi, kaçirdigi elemani tekrar denemek hakki yoktur. Uzun Program’da ise, hiçbir eleman zorunlu degildir. Yarismaci, koregrafinin istedigi gibi olusturdugu programi sunar. Patencinin yapamadigi elemani yeniden denemek hakki vardir. Ikinci ya da üçüncü denemede olsa bile, yarismaci basariyla yaptigi elemandan tam puan alir. Bir yarismanin genel degerlendirmesi, patencilerin bu iki günde elde ettikleri sonuçlara göre yapilir

Yarismalarda uygulanan kurallar karmasiktir ve bu kurallar, Buz Pateni’nin evrensel planda en üst organi olan Uluslararasi Paten Federasyonu (ISU) tarafindan belirlenmistir. ISU’ya üye olan ulusal Federasyonlardan seçilen delegeler tarafindan olusturulan çesitli teknik komiteler, belirli zamanlarda toplanarak bu spor dalinin ilerlemesini saglayacak yollari tartisirlar. Ulusal ya da uluslararasi yarismalar ile dünya çapindaki bütün sampiyonalar, ISU’nun koydugu kurallara göre yapilir.

Kurallarin önemli bir bölümü, yarisma sirasinda sporcularin yaptigi yanlis hareketlerden hata puanlarinin düsürülmesiyle ilgilidir. Bir jumptan (atlama) sonra buza elle dokunmak, düsmek, bir spin (dönme) sirasinda gereken sayida dönmemek, havaya siçrandigi zaman gereken sayida turu yapmamak yanlis ya da eksik unsurlardir. Hakemler, bu eksiklikleri hata puani olarak degerlendirmek zorundadir. Patenci, ne kadar çok hata yaparsa, o kadar çok puan kaybeder.

SU’nun koydugu kurallara göre düzenlenen yarismalarda hakem sayisi dokuza kadar yükselebilir. Bir yarismanin puanlamasini yapan hakem paneli (heyeti) 3, 5, 7 gibi tek sayidan olusur. Avrupa, Dünya Sampiyonalari ya da Kis Olimpiyatlari gibi çok önemli yarismalarda hakem paneli dokuz hakemden olusur.

Puanlama, 6 tam puan üzerinden yapilir (Puanlama sistemi 2002 Salt Lake City Olimpiyatlarindan sonra degisti). Bir patencinin yarismada 6 tam puan almasi nadir rastlanan bir durumdur. Patencinin 6 puan almasi, onun programini hiç hatasiz, mükemmel bir biçimde sunmus olmasi anlamina gelir. Hakemler yarismalarda teknik ve artistik (sunus) olmak üzere iki tür puan verirler.

Teknik puanlar, sporcunun buzda kayma teknigini, figürlerin iyi yapilip yapilmadigini ve programinin zorluk derecesini degerlendirmek içindir. Artistik puanlar da, programin sunulmasini, sporcunun kayisinin müzikle uyum içinde olup olmadigini, müzik ve kostüm seçimini ve pistin bütününün kullanilip kullanilmadigini degerlendirmeyi amaçlar.

Daha kesin ifadeyle, hakemlerin puan verirken göz önüne aldiklari ölçütler sunlardir:

Teknik puanlar:

– Performansin zorlugu
– Farklilik
– Hiz
– Programin temiz ve saglam olmasi

Artistik puanlar (sunus puanlari):

– Müzikle uyum
– Hizin degisimi
– Buz pistinin tümünün kullanimi
– Müzige zaman olarak uyum
– Stil ve durus
– Orijinallik
– Ifade

Iki yarismacinin puanlarinin esitligi halinde, Kisa Program’da teknik puanlar, Uzun Program’da da artistik puanlar belirleyici özellik tasirlar. Müzigini buzda yaptigi hareketlerle bagdastiramayan bir figür patencisinin hakemlerde ve seyircilerde güzel bir izlenim yaratmasi mümkün degildir.

Hakem panelinde puanlama yapan dokuz hakemden baska bir bashakem ve bir de bashakem yardimcisi bulunur. Bashakem puanlama yapmaz ama puanlamanin yapilmasina, dogru bir biçimde yapilip yapilmadigina nezaret eder. Ayrica patenci herhangi bir sorunla karsilasacak olursa bashakem karar almakla yükümlüdür. Programini sunmak üzere patenci pistte beklerken müzigi baslamaz ya da yanlis müzik çalinirsa veya yarisma sirasinda sakatlanir ya da pateninin bagi çözülürse, bu durumlarda nasil davranilacagina hep bashakem karar verir. Puanlama yapilirken hakemlerin birbirleriyle konusmamasi gerekir.

0.0 ile 6.0 arasinda verilen puanlarin anlami söyledir:

0.0 Sporcu piste çikmadi
1.0 Çok kötü
2.0 Kötü
3.0 Orta
4.0 Iyi
5.0 Çok iyi
6.0 Mükemmel

Hakemler, 3.2 ya da 5.7 gibi ondalik kesirli puanlar verebilirler. Puanlamanin 6 üzerinden yapilmasi geçmise dayanir. Geçmiste, patenciler her figürü üçer kez ve hem sag, hem de sol ayaklari üzerinde yaparlardi ve hakemler de, kurallara uygun biçimde yapilan her figür için bir puan verirlerdi.

Objektif kriterler bulunsa bile, bu spor dalinda puanlamanin genellikle sübjektif oldugu kanisi hakimdir. Türkiye’de oldugu gibi, diger ülkelerde yapilan yarismalarda da sonuçlar zaman zaman tartismalara, itirazlara yol açar. Eger bir hakem, kötü niyetli davranip bir sporcuyu kayirmak isterse, artistik puanlama yoluyla bunu yapabilir. Kötü niyetli bir hakemin elinde artistik puanlama silah gibidir; çünkü artistik puanlama sübjektiftir. Düsük artistik puanlar vererek bir patenciyi, daha kötü bir program sunan patencinin gerisine düsürebilir ya da tersi bir durum yaratarak, kayirmak istedigi patenciyi yüksek artistik puanlar vererek, daha iyi performans gösteren bir patencinin önüne geçirebilir. Uluslararasi yarismalarda oldugu gibi Türkiye’de de bu duruma sik sik rastlanmaktadir. Türkiye’de, bazi hakemlerin, artistik puanlamayi silah gibi kullandigi yarismalar çok olmustur ve anlasildigi kadariyla bu durum daha uzun süre devam edecek.

Yarismalara katilacak sporcular, kisa ve uzun programlari için ayri müzik seçerler. Yarisma müzikleri enstrümantal olmalidir. Sporcularin yapmalari gereken atlama (jump) ve dönme (spin) hareketleri, müzige uygun olarak hazirlanmis belirli bir koregrafiye göre sunulur. Kisa Programin süresi, ortalama 2 dakika 40 saniye, Uzun Programinki de, 3 dakikadan 4 dakika 30 saniyeye kadar degisebilir. Erkek patencilerin programlari, bayan patencilerindekinden daha uzundur. Örnek vermek gerekirse, Büyükler (senior) kategorisinde bayanlar 4 dakikalik, erkekler de 4 dakika 30 saniyelik bir program sunarlar.

Yarismalarda, müzik seçimi kadar giyilen kostümler de önemlidir. Seçilen müzik ve onun üzerine yapilan koregrafi, yarismacinin yasina, yeteneklerine, kayis stiline uygun olmalidir. Müzikle uyumlu olmayan bir koregrafi, patencinin yeteneklerinin üzerinde olan bir müzik seçimi ya da uygun olmayan, göze hos gelmeyen kostüm seçimi, hakemlerin hata puani vermesine yol açabilir.

Günümüzde antrenman teknikleri öylesine ilerlemistir ki, bir patenci için 15 yasinda Avrupa ya da Dünya Sampiyonu olmak artik hayal olmaktan çikmis ve gerçek haline gelmistir. Örnek vermek gerekirse, Amerikali patenci Tara Lipinski 1997’de 14 yasindayken Dünya Sampiyonu, 1998’de 15 yasindayken de Olimpiyat Sampiyonu olmustur….